Mathematics


รายวิชาคณิตศาสตร์
เรื่องสมการและอสมการ



1.

แก้วอ่านหนังสือเล่มหนึ่ง วันแรกอ่านได้ 2/5 เล่ม วันต่อมา
อ่านได้อีก 25 หน้า รวมสองวันอ่านได้มากกว่า ครึ่งเล่ม
จงหาว่าหนังสือเล่มนี้มีจำนวนหน้าอย่างมากกี่หน้า


วิธีทำ
จากโจทย์ ให้ x แทนจำนวนหน้าของหนังสือทั้งหมด
เราสามารถเขียนเป็น อสมการได้ดังนี้
                    \color{blue}\large\begin{array}{rcl}
\frac{2}{5}x + 25& > & \frac{1}{2}x\\\\
\frac{2}{5}x + 25 - 25& > & \frac{1}{2}x - 25\\\\
\frac{2}{5}x& > & \frac{1}{2}x - 25\\\\
\frac{2}{5}x - \frac{1}{2}x& > & \frac{1}{2}x- \frac{1}{2}x- 25\\\\
(\frac{2}{5} - \frac{1}{2})x& > & - 25 \\\\
(\frac{4-5}{10})x& > & - 25 \\\\
-(\frac{1}{10})x & > & - 25\\\\
-(\frac{1}{10})x\times10& > & - 25\times10 \\\\
-x & > & - 250 \\\\
x & < & 250 \\\\
\end{array}
หนังสือเล่มนี้มีจำนวนหน้าอย่างมาก  250 หน้า


2.



ปัญญามีเหรียญบาท และเหรียญห้าบาท อยู่ในกระป๋องออมสิน
จำนวนหนึ่ง เมื่อเหรียญเต็มกระป๋อง เขาเทออกมานับพบว่า มี
เหรียญ บาทมากกว่า เหรียญ ห้าบาทอยู่ 12 เหรียญ นับเป็น
จำนวนเงินทั้งหมด ไม่น้อยกว่า 300 บาท
จงหาว่า มีเหรียญห้าบาทอยู่อย่างน้อยกี่เหรียญ


วิธีทำ
จากโจทย์ มีเหรียญ  2 ชนิดคือ เหรียญ 1 บาท และ  5 บาท
เหรียญทั้งสอง เมื่อเอาจำนวนเหรียญ มาคูณกับค่าของเหรียญ ต้องมีค่าไม่น้อยกว่า
คือ มากกว่าหรือเท่ากับ 300  เราให้ x แทนจำนวนเหรียญ ได้ อสมการ ดังนี้

                   \color{red}\large\begin{array}{rcl}
1\times(x+12) + 5\times(x) & \geq & {300} \\\\
x + 12 + 5x & \geq & {300} \\\\
6x +12 & \geq & {300} \\\\
6x +12 - 12 & \geq & {300 - 12} \\\\
6x& \geq & {288} \\\\
6x \times\frac{1}{6}& \geq & {288 \times\frac{1}{6}} \\\\
x & \geq & {48} \\\\
\end{array}
ดังนั้นเราจะได้ว่า
เหรียญ 1 บาท   =  48  + 12  x  1 =     60    บาท
เหรียญ 5 บาท   =   48  x  5     =    240    บาท

3.
ถ้าสองเท่าของจำนวนเต็มบวกจำนวนหนึ่งมากกว่า 20
อยู่ไม่ถึง 6 จำนวนดังกล่าวเป็นจำนวนใดได้บ้าง


วิธีทำ จากโจทย์ ให้ x แทนจำนวนเต็มบวก ได้สมการดังนี้

               \color{blue}\large\begin{array}{rcl}
2x - 20 & < & 6 \\
2x - 20 + 20 & < & 6 + 20 \\
2x & < & 26 \\
2x \times\frac{1}{2} & < & 26 \times\frac{1}{2}\\
x & < &\frac{26}{2}\\
x & < &13\\
\end{array}
จำนวนเต็มบวก ที่มีค่าน้อยกว่า 13
คือ       12 , 10 , 8 , 6 , 4 , 2

4.

รูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ารูปหนึ่งมีอัตราส่วนความกว้างต่อความยาว
เป็น 3: 5  และมีความยาวรอบรูปไม่น้อยกว่า 48 ซ.ม.
รูปสี่เหลี่ยมผืนผ้านี้มีพื้นที่อย่างน้อยเท่าไร


วิธีทำ

ให้  x แทนความกว้าง และ  y แทนความยาว

จากโจทย์  ความกว้างต่อความยาว เป็น 3: 5

         
              \color{blue}\Large\begin{array}{rcl}
\frac{x}{y} & = &\frac{3}{5}\\\\
5x & = &3y\\\\
\frac{5}{3}x & = &y
\end{array}

ความยาวรอบรูป  ไม่น้อยกว่า  48  จะได้สมการดังนี้

ความยาวเส้นรอบรูป = 2 x ด้านกว้าง + 2 x ด้านยาว

แทนค่า

               \color{blue}\large\begin{array}{rcl}
2 \times x + 2 \times y& \geq &48\\\\
2 \times x + 2 \times \frac{5}{3}x& \geq &48\\\\
2x + \frac{10}{3}x& \geq &48\\\\
(2 + \frac{10}{3})x& \geq &48\\\\
\frac{6 + 10}{3}x& \geq &48\\\\
\frac{16}{3}x& \geq &48\\\\
x& \geq & \frac{3}{16}\times48\\\\
x & = &9
\end{array}
ดังนั้นค่า ของ y มีค่าเท่ากับ


1.

แก้วอ่านหนังสือเล่มหนึ่ง วันแรกอ่านได้ 2/5 เล่ม วันต่อมา
อ่านได้อีก 25 หน้า รวมสองวันอ่านได้มากกว่า ครึ่งเล่ม
จงหาว่าหนังสือเล่มนี้มีจำนวนหน้าอย่างมากกี่หน้า


วิธีทำ
จากโจทย์ ให้ x แทนจำนวนหน้าของหนังสือทั้งหมด
เราสามารถเขียนเป็น อสมการได้ดังนี้
                    \color{blue}\large\begin{array}{rcl}
\frac{2}{5}x + 25& > & \frac{1}{2}x\\\\
\frac{2}{5}x + 25 - 25& > & \frac{1}{2}x - 25\\\\
\frac{2}{5}x& > & \frac{1}{2}x - 25\\\\
\frac{2}{5}x - \frac{1}{2}x& > & \frac{1}{2}x- \frac{1}{2}x- 25\\\\
(\frac{2}{5} - \frac{1}{2})x& > & - 25 \\\\
(\frac{4-5}{10})x& > & - 25 \\\\
-(\frac{1}{10})x & > & - 25\\\\
-(\frac{1}{10})x\times10& > & - 25\times10 \\\\
-x & > & - 250 \\\\
x & < & 250 \\\\
\end{array}
หนังสือเล่มนี้มีจำนวนหน้าอย่างมาก  250 หน้า


2.



ปัญญามีเหรียญบาท และเหรียญห้าบาท อยู่ในกระป๋องออมสิน
จำนวนหนึ่ง เมื่อเหรียญเต็มกระป๋อง เขาเทออกมานับพบว่า มี
เหรียญ บาทมากกว่า เหรียญ ห้าบาทอยู่ 12 เหรียญ นับเป็น
จำนวนเงินทั้งหมด ไม่น้อยกว่า 300 บาท
จงหาว่า มีเหรียญห้าบาทอยู่อย่างน้อยกี่เหรียญ


วิธีทำ
จากโจทย์ มีเหรียญ  2 ชนิดคือ เหรียญ 1 บาท และ  5 บาท
เหรียญทั้งสอง เมื่อเอาจำนวนเหรียญ มาคูณกับค่าของเหรียญ ต้องมีค่าไม่น้อยกว่า
คือ มากกว่าหรือเท่ากับ 300  เราให้ x แทนจำนวนเหรียญ ได้ อสมการ ดังนี้

                   \color{red}\large\begin{array}{rcl}
1\times(x+12) + 5\times(x) & \geq & {300} \\\\
x + 12 + 5x & \geq & {300} \\\\
6x +12 & \geq & {300} \\\\
6x +12 - 12 & \geq & {300 - 12} \\\\
6x& \geq & {288} \\\\
6x \times\frac{1}{6}& \geq & {288 \times\frac{1}{6}} \\\\
x & \geq & {48} \\\\
\end{array}
ดังนั้นเราจะได้ว่า
เหรียญ 1 บาท   =  48  + 12  x  1 =     60    บาท
เหรียญ 5 บาท   =   48  x  5     =    240    บาท

3.
ถ้าสองเท่าของจำนวนเต็มบวกจำนวนหนึ่งมากกว่า 20
อยู่ไม่ถึง 6 จำนวนดังกล่าวเป็นจำนวนใดได้บ้าง


วิธีทำ จากโจทย์ ให้ x แทนจำนวนเต็มบวก ได้สมการดังนี้

               \color{blue}\large\begin{array}{rcl}
2x - 20 & < & 6 \\
2x - 20 + 20 & < & 6 + 20 \\
2x & < & 26 \\
2x \times\frac{1}{2} & < & 26 \times\frac{1}{2}\\
x & < &\frac{26}{2}\\
x & < &13\\
\end{array}
จำนวนเต็มบวก ที่มีค่าน้อยกว่า 13
คือ       12 , 10 , 8 , 6 , 4 , 2

4.

รูปสี่เหลี่ยมผืนผ้ารูปหนึ่งมีอัตราส่วนความกว้างต่อความยาว
เป็น 3: 5  และมีความยาวรอบรูปไม่น้อยกว่า 48 ซ.ม.
รูปสี่เหลี่ยมผืนผ้านี้มีพื้นที่อย่างน้อยเท่าไร


วิธีทำ

ให้  x แทนความกว้าง และ  y แทนความยาว

จากโจทย์  ความกว้างต่อความยาว เป็น 3: 5

         
              \color{blue}\Large\begin{array}{rcl}
\frac{x}{y} & = &\frac{3}{5}\\\\
5x & = &3y\\\\
\frac{5}{3}x & = &y
\end{array}

ความยาวรอบรูป  ไม่น้อยกว่า  48  จะได้สมการดังนี้

ความยาวเส้นรอบรูป = 2 x ด้านกว้าง + 2 x ด้านยาว

แทนค่า

               \color{blue}\large\begin{array}{rcl}
2 \times x + 2 \times y& \geq &48\\\\
2 \times x + 2 \times \frac{5}{3}x& \geq &48\\\\
2x + \frac{10}{3}x& \geq &48\\\\
(2 + \frac{10}{3})x& \geq &48\\\\
\frac{6 + 10}{3}x& \geq &48\\\\
\frac{16}{3}x& \geq &48\\\\
x& \geq & \frac{3}{16}\times48\\\\
x & = &9
\end{array}
ดังนั้นค่า ของ y มีค่าเท่ากับ



สมการและอสมการเชิงเส้นตัวแปรเดียว

         สมการหมายถึง ประโยคสัญลักษณ์ที่มีเครื่องหมาย เท่ากับ สมการที่มีเพียงตัวแปรเดียวและและเลขชี้กำลังเป็นหนึ่งเรียกว่า สมการเชิงเส้นตัวแปรเดียว โดยรูปทั่วไปจะเป็น ax+b=0 เมื่อ a,b เป็นค่าคงที่

การแก้สมการนั้นง่ายมากเราจะใช้สมบัติเท่ากัน เช่น บวกอยู่เราก็นำจำนวนนั้นไปลบแล้วเราจะได้คำตอบ ลบอยู่ไปบวก คูณไปหาร หารไปคูณก ก็แค่นั้น

อสมการ

         อสมการ คือ ประโยคสัญลักษณ์ที่มีเครื่องหมายไม่เท่ากับ > , < การแก้สมการนั้นแก้แบบปกติ แต่ต่างกันที่หาก คูณกับจำนวนติดลบแล้วต้องเปลี่ยนเครื่องหมาย > < ให้เป็นตรงกันข้าม